Öğrenmeyi Öğrenme - Motivasyon ve Öğrenme Stratejileri

forbrain olarak öncelikle bireylerin bilişsel becerilerini belirli veya istenen bir seviyeye getirmeyi hedefliyoruz. Ancak forbrain olarak tek amacımız beyin eğitimini tamamlayarak bilişsel becerileri geliştirmek değil bireylerin öğrenme yöntemlerini ve stratejilerini de kapsayan uzun soluklu bir öğrenme süreci geçirmelerini sağlamaktır. Bireylere öğrenme biçimleri ile ilgili bilgi vermek, kendi öğrenme süreçleriyle ilgili farkındalık kazandırmak, kazandırılan farkındalığın ardından bireye yönelik strateji geliştirmesine yardım etmek ve danışmanlık sağlamak forbrain’in ikinci ve önemli bir hedefidir.

Öğrenme kavramı temelde fizyolojik bir kavramdır. Beyindeki kimyasal ve elektriksel değişimler sonucu bilgileri öğreniriz. Ancak kişide var olan bilgi tek başına bir anlam ifade etmez. Bilginin nasıl alınıp işlendiği çok önemlidir. Bu nedenle kişinin ‘öğrenme’ kavramından çok ‘öğrenmeyi öğrenme’ kavramını anlaması gerekir.

Öğrenme adım adım gerçekleşen önemli bir yolculuktur. Öğrenme için önce ihtiyaç tanımlanmalıdır. Daha sonra o ihtiyaca yönelik motivasyonun sağlanması ve çaba yönetiminin devreye girmesi gereklidir. Böylece öğrenme süreci ile ilgili farkındalığın olması, öğrenmenin hızına, kalıcılığına ve işlevselliğine etki eder. İçselleştirme yani otomatikleştirme, öğrenmenin kişide oturmasını, her ihtiyaç duyulduğunda çok kısa sürede öğrenilmiş bilgiye ulaşılmasını sağlar.

Öğrenmeyi öğrenmek için gerekli olan beceriler ve stratejiler genel olarak şunlardır;

Hedef Belirleme: Hedef belirleme öğrencinin odaklanmasını sağlayan, harekete geçiren, motive eden, kararlılığını yükselten bir araç ve öğrenmenin ilk aşamasıdır. Hedef; belirli, ölçülebilir, eylem odaklı, zaman olarak uygun ve gerçekçi olmalıdır.

Motivasyon: İnsan davranışlarının temelinde ihtiyaçlar yer almaktadır. Bu ihtiyaçlar insanı harekete geçiren itici gücü oluşturur.İşte bu itici güce “motivasyon” adı verilir.Motivasyonu sağlayabilmek için öncelikle motivasyonun önündeki engellerin kaldırılması gerekir. Bu engeller;çalışmaya başlayamamak, çalışmayı sevmemek, başka şeyler yapmayı istemek olarak ortaya çıkmaktadır. Bu engellerin ortadan kaldırılması için öğrenciyi motive eden ve demotive eden durumların belirlenmesi etkilidir.

Zaman Yönetimi: Çalışmak için gerekli olan zamanı ne kadar iyi yönetildiğini ifade etmek için kullanılır. Zaman yönetimi; hedef belirleme, hedefleri önceliklendirme, belirlenen hedefleri haftalık ve günlük olarak planlama, takip etme, gözden geçirme ve yerine getirme gibi aşamalar içermektedir.

Organize Olma: Çalışma ve öğrenme ortamlarını düzenlenmeyi, ders notlarına ve ders materyallerine ilişkin çizelgeler, taslaklar hazırlamayı, ders kitaplarından ve ders notlarından en önemli noktaları seçmeyi içerir.

Dikkat ve Hafıza: Dikkat, etrafta dikkat dağıtacak unsurlar olduğu halde, hedeflenen görev ile ilgilenmeyi sürdürme yeteneğidir.Hafıza ise bilginin depolandığı ve gerek duyulduğunda bilginin çağrıldığı yerdir. Dikkat ve hafıza öğrenme süreçlerini etkileyen en önemli bilişsel becerilerdir.

Biliş ve Üstbiliş: Biliş, dünyayı tanımayı, öğrenmeyi, bilgiyi almayı ve işlemeyi içeren tüm zihinsel süreçleri kapsar. Üstbiliş ise kişinin bilişi ile ilgili farkındalığı ve onun üzerindeki kontrolüdür. Biliş ve üstbiliş; düzenleme, ayrıntılandırma, tekrarlama gibi öğrenme stratejileri kullanılarak geliştirilir.Bilgi, kavram ve zihin haritası gibi yöntemlerden yararlanılması da öğrenmeyi destekleyen yöntemlerdendir.

Not Tutma: Materyali depolamanıza ya da kodlamanıza yardımcı olur. Not tutma daha sonra başvurmak üzere ihtiyacınız olana kadar bilgiyi yazılı şekilde saklamanın bir yoludur. Dikkatini verme, düzgünce yazma, gereksiz ve uzun cümlelerden kaçınma ve kendi cümleleriyle not tutma gibi stratejiler içermektedir.

Okuma ve Yazma: Okuma, sadece önemli bilginin altını çizme, okurken düşünme, özetler veya görsel gösterimler yapmak, benzer zihinsel resimler kullanma, okurken kendine soru sorma gibi stratejiler içermektedir. Yazma, ise yazmadan önce bildiklerini ve kimin okuyacağını düşünme, buna göre taslak hazırlama ve kaynak gösterme (Web’i kaynak olarak gösterme vb.) gibi stratejileri içermektedir.

Sınav: Yorumlama yeteneği gerektiren yazılı sınavlar ve çoktan seçmeli sınavlar olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Çoktan seçmeli sınavlarda, sorunun tamamını okuma, bütün cevap şıklarını inceleme, alternatif yorumlamalar, mantıklı olmayan şıkları eleme, soruyu son bir kez gözden geçirme gibi stratejileri içermektedir. Yazılı sınavlar ise eleştirel düşünme, analiz etme, ezberleme gibi stratejileri içermektedir.

Eleştirel Düşünme: Düşünme esnek ve anlamlı yollarla kazanılan bilgiyi kullanabilme yeteneği olarak ifade edilmektedir. Eleştirel düşünme ise mevcut olan problemi anlamak, içeriğine dair değerlendirmede bulunmak, farklı bakış açılarını değerlendirmeye katmak ve diğer insanların onayına ihtiyaç duymadan değerlendirmelerinin sonucuna uygun hareket edebilme yeteneğidir. Eleştirel düşünme becerilerini bilme ve kullanma, eleştirel düşünceyi engelleyen şeyleri tanıma ve bunlardan kaçınma, eleştirel bir düşünür olma tutumunu benimseme gibi stratejileri içermektedir.

Problem Çözme: Problem çözme süreci; problemin belirlenmesi, tanımlanması, anlaşılması, hipotezler geliştirilmesi, problemin türüne göre uygun yöntem ve stratejilerin belirlenmesi, bilgi toplanması vb. gibi aşamaları içermektedir.

Yaratıcılık: Olmayan bir şeyi hayal edebilme, bir şeyi herkesten farklı yollarla yapabilme ve yeni fikirler geliştirebilme yeteneği olarak ifade edilmektedir. Öğrenme süreçlerinde yaratıcılık gerektiren alanların desteklenmesi önemlidir.